عوامل و زمینه های موثر بر تصویب نظام جمهوری اسلامی در افغانستان

در این نوشتار عوامل و زمینه های موثر بر تصویب نظام جمهوری اسلامی در افغانستان به بررسی گرفته شده است. تصویب نظام جمهوری اسلامی در افغانستان یکی از رخدادهای مهم تحولات سالهای اخیر در این کشور بشمار می رود. اولین پرسشی که در پی تصویب این نظام مطرح گشت این بود که چه چیزی باعث شد تا در فضای سکولاریستی حاکم بر کشور و بدنبال تجربه ناموفق حکومت های اسلامی در افغانستان وبا توجه به حضور نیروهای بین المللی و غربی در این کشور و حضور افراد و گروهای طرفدار حکومت غیر دینی در درون حاکمیت، نظام جمهوری اسلامی به تصویب رسید؟ پس از تحقیقی که پیرامون این پرسش صورت گرفت روشن گشت که تصویب نظام جمهوری اسلامی در افغانستان یک رخداد اتفاقی نبوده بلکه عوامل و زمینه های تاریخی در تصویب آن نقش داشته است. فرهنگ اسلامی حاکم بر جامعه افغانستان، شرایط اجتماعی ناعادلانه ای که حاکمیت های گذشته در جامعه بوجود آورده بود به همراه ناکار آمدی که نظامهای پیشین در عرصه های مختلف از خود نشان داده ، از مهمترین زمینه های است که در جریان تصویب نظام جمهوری اسلامی نقش داشته است. علاوه بر زمینه های مذکور یکسری عوامل نیز در تصویب این نظام موثر بوده که به دو بخش عوامل داخلی و خارجی تقسیم می شود چون بوجود آمدن فضای جدید در کشور که منجر به تصویب این نظام گردید معلول عوامل داخلی و خارجی می باشد. در قسمت عوامل داخلی چند عامل مهم در تصویب این نظام نقش داشته است : تجربه تلخ نظام های پیشین که مشروعیت مردمی نداشتند از جمله عوامل تاثیر گذار بشمار می رود، هویت اسلامی مردم افغانستان که بدون آن احساس بی هویتی مراه سابقه جهاد مردم که از اهداف اولیه اش برقراری نظام مردمی و اسلامی در کشور بود دو عامل مهم دیگری است که در تصویب نظام جمهوری اسلامی تاثیر گذار بوده است ، حس مقاومتی که مردم افغانستان برای حفظ ارزشهای ملی و اسلامی شان از خود نشان میدهند در کنار منزوی شدن افراطیون که مانع بزرگی در جهت برپای نظام مردمی با مشارکت تمام اقشار جامعه بودند دو عامل مهم دیگر می باشند و همچنین حضور چشم گیر مجاهدین در لویه جرگه قانون اساسی یکی دیگر از عوامل داخلی موثر بشمار می رود که در تصویب نظام جمهوری اسلامی دخالت داشتند. اما عوامل خارجی که در این جریان بصورت غیر مستقیم تاثیر گزار بوده در قدم نخست سازمان ملل متحد می باشد. این سازمان با نظارت و زمینه سازی در جهت بوجود آمدن فضای مناسب که منجر به تصویب این نظام گردید از عوامل موثر بوده است. آمریکا به دلیل مساعدتی که در بوجود آوردن یک نظام مردمی در این کشور انجام داد و در گنجانده شدن قید اسلامی و ماهیت اسلامی نظام جمهوری اسلامی بدلایلی اعمال نفوذ نکرد و یا نتوانست از دیگر عوامل تاثیر بشمار می رود. عدم دخالت پاکستان یکی دیگر از عوامل تاثیر گذار خارجی می با شد. زیرا این کشور اگر می توانست در جریان تصویب نظام جمهوری اسلامی که یک نظام ملی است نه قومی، دخالت کند قطعا همانند گذشته مانع تصویب چنین نظامی می شد چون این کشور به خاطر سیاست منفی که در قبال افغانستان دنبال میکند تصویب چنین نظام مردمی و وسیع البنیاد را به نفع خود نمی داند. جمهوری اسلامی ایران به دلیل هم خوانی که نظام جمهوری اسلامی در افغانستان با منافع این کشور در عرصه های مختلف دارد از مشوقین و ترغیب کنندگان و حامیان افراد ،گروهها و دسته جاتی بوده که از تصویب نظام جمهوری اسلامی در افغانستان جانب داری می کردند و از این جهت از عوامل تاثیر گذار خارجی دیگر در جریان تصویب این نظام بشمار می رود.